تعداد سکه های مجاز مهریه

درک تعداد سکه های مجاز مهریه در ایران ابهامات زیادی دارد. باید دانست که برای تعیین اصل مهریه هیچ سقفی وجود ندارد و زوجین می توانند هر تعداد سکه ای را تعیین کنند، اما سقف ضمانت اجرایی کیفری (حبس) آن ۱۱۰ سکه است و طرح هایی برای کاهش آن در مجلس در حال بررسی است.

مهریه، این سنت دیرینه و حق قانونی و شرعی زوجه، همواره در نظام حقوقی ایران جایگاه ویژه ای داشته است. اما در گذر زمان و با تغییر شرایط اقتصادی و اجتماعی، پرسش ها و ابهامات فراوانی پیرامون آن شکل گرفته است. بسیاری از افراد، به ویژه زوج های جوان در آستانه ازدواج یا کسانی که درگیر پرونده های مهریه هستند، با این سؤال مواجه می شوند که تعداد سکه های مجاز مهریه چقدر است؟ این ابهام، گاه منجر به سردرگمی و تصمیم گیری های نادرست می شود. تصور عمومی اغلب بر این است که قانون سقف مشخصی برای مهریه تعیین کرده است، اما واقعیت حقوقی پیچیده تر از این برداشت ساده انگارانه است. این مقاله به کاوش در جزئیات قوانین مهریه می پردازد تا پرده از این ابهامات بردارد و درکی روشن از سقف های قانونی، ضمانت های اجرایی و آخرین تحولات مربوط به آن را به تصویر بکشد.

ماهیت مهریه در قوانین ایران: آیا سقفی برای تعیین آن وجود دارد؟

قانون گذار ایران در تعریف و تعیین ماهیت مهریه، رویکردی انعطاف پذیر و مبتنی بر توافق زوجین را پیش گرفته است. شاید برای بسیاری تعجب آور باشد، اما حقیقت این است که قانون مدنی ایران، هیچ سقف مشخصی برای تعیین اصل مهریه قائل نشده است. این بدان معناست که زن و مرد، هنگام عقد نکاح، می توانند با توافق یکدیگر، هر تعداد سکه، هر میزان طلا، یا هر نوع مال دیگری را به عنوان مهریه تعیین کنند. این توافق، در سند رسمی ازدواج ثبت شده و به منزله یک دین قطعی و لازم الاجرا بر عهده مرد قرار می گیرد.

این آزادی در تعیین مهریه، ریشه در فقه اسلامی دارد که مهریه را به عنوان مهرالمسمی (مهریه ای که در عقد تعیین شده) می پذیرد. در واقع، مهریه حق مالی است که زن به محض جاری شدن صیغه عقد، مالک آن می شود و مرد مکلف به پرداخت آن است. بنابراین، چه مهریه یک سکه باشد و چه هزار سکه، از نظر قانونی هیچ مانعی برای ثبت آن وجود ندارد. این نکته کلیدی، نقطه شروع درک صحیح از قوانین مهریه است، چرا که بسیاری از شایعات و تصورات غلط، از عدم تفکیک میان سقف تعیین مهریه و سقف ضمانت اجرایی آن نشأت می گیرند.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه: تفاوت ها و آثار حقوقی

در سند ازدواج، اغلب یکی از دو عبارت عندالمطالبه یا عندالاستطاعه در کنار میزان مهریه درج می شود که هر یک آثار حقوقی متفاوتی را در پی دارد:

• مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه، رایج ترین شکل آن است. همانطور که از نامش پیداست، زن هر زمان که بخواهد و پس از جاری شدن صیغه عقد، می تواند آن را از مرد مطالبه کند. در این حالت، نیازی به اثبات توانایی مالی مرد نیست و او مکلف به پرداخت است. اگر مرد از پرداخت مهریه عندالمطالبه امتناع کند و اموالی برای توقیف داشته باشد، می توان از طریق اجرای ثبت یا دادگاه، اموال او را توقیف و مهریه را وصول کرد. در صورت عدم وجود اموال کافی و ناتوانی در پرداخت، مرد می تواند درخواست اعسار و تقسیط مهریه را به دادگاه ارائه دهد.
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، حق مطالبه زن مشروط به توانایی مالی مرد است. یعنی زن تنها زمانی می تواند مهریه اش را مطالبه کند که ثابت شود مرد تمکن مالی برای پرداخت آن را دارد. اثبات این تمکن مالی بر عهده زوجه است و این موضوع، فرآیند مطالبه مهریه را برای زن دشوارتر و زمان برتر می کند. به دلیل همین پیچیدگی ها، مهریه عندالاستطاعه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد، اما برای مردانی که نگران تعهدات مالی سنگین مهریه هستند، می تواند گزینه مناسبی باشد.

چگونگی محاسبه ارزش مهریه بر اساس شاخص بانک مرکزی

در شرایط اقتصادی کنونی و نوسانات شدید نرخ تورم، یکی از چالش های مهم در پرونده های مهریه، محاسبه ارزش واقعی مهریه هایی است که سال ها پیش تعیین شده اند. قانون گذار برای حل این مشکل، راهکاری را پیش بینی کرده است. بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، اگر مهریه وجه رایج ایران (پول نقد) باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می شود، محاسبه و پرداخت خواهد شد. این قانون به زن اطمینان می دهد که ارزش مهریه اش در گذر زمان، تحت تأثیر تورم، حفظ خواهد شد. برای مهریه هایی که به صورت سکه یا طلا تعیین شده اند، معمولاً ارزش روز آن در زمان مطالبه ملاک قرار می گیرد، هرچند که در برخی موارد خاص، دادگاه ممکن است با توجه به شرایط، رویکردهای متفاوتی را اتخاذ کند. این شاخص، ابزاری حیاتی برای احقاق حقوق زوجه در برابر کاهش ارزش پول ملی است.

سقف ضمانت اجرایی کیفری (حبس) مهریه: قانون ۱۱۰ سکه فعلی

همانطور که پیش تر گفته شد، سقف مشخصی برای تعیین اصل مهریه در قانون وجود ندارد. اما داستان وقتی به اجرای مهریه و به خصوص ضمانت اجرایی کیفری آن می رسد، متفاوت می شود. در اینجا مفهوم ۱۱۰ سکه وارد میدان می شود. این عدد، نقطه عطفی در قوانین مهریه ایران محسوب می شود و بخش زیادی از ابهامات عمومی از همین تفاوت نشأت می گیرد.

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، به صراحت بیان می کند که اگر مهریه تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی است. این یعنی برای مهریه تا این سقف، اگر مرد از پرداخت امتناع کند و تمکن مالی او ثابت شود، امکان صدور حکم جلب و حتی حبس او وجود دارد. این قانون با هدف حمایت از حقوق زنان و ایجاد یک پشتوانه مالی برای آن ها وضع شده است.

اما نکته حیاتی اینجاست که ۱۱۰ سکه، سقف کل مهریه قابل مطالبه نیست؛ بلکه سقف مجازات حبس و توقیف اموال به صورت قهری است. یعنی اگر زنی مهریه اش ۲۰۰ سکه باشد، نمی تواند برای تمام ۲۰۰ سکه درخواست حبس مرد را بدهد. تنها تا سقف ۱۱۰ سکه این امکان وجود دارد. برای مازاد بر این مقدار، داستان فرق می کند.

شرایط مطالبه مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه

تصور کنید زن و مردی در سند ازدواج خود، مهریه ای معادل ۲۰۰ سکه طلا تعیین کرده اند. هنگام بروز اختلاف، زوجه برای مطالبه مهریه خود اقدام می کند. در این حالت، دادگاه برای ۱۱۰ سکه از مهریه، مرد را مکلف به پرداخت می کند و در صورت عدم پرداخت و اثبات تمکن مالی مرد، حکم جلب و حبس او امکان پذیر است. اما برای ۸۰ سکه باقیمانده (مازاد بر ۱۱۰ سکه)، دیگر نمی توان حکم حبس صادر کرد. در این خصوص، اثبات تمکن مالی زوج بر عهده زوجه است. یعنی زوجه باید مدارک و دلایلی به دادگاه ارائه دهد که نشان دهنده توانایی مالی مرد برای پرداخت مابقی مهریه باشد. اگر زوجه بتواند این تمکن مالی را ثابت کند، دادگاه حکم به پرداخت مابقی مهریه (معمولاً به صورت تقسیط) خواهد داد، اما مجازات حبس در کار نخواهد بود. این رویکرد قانونی، تلاش دارد تا ضمن حمایت از حقوق مالی زن، از حبس بی رویه مردان که عمدتاً به دلیل عدم توانایی مالی رخ می دهد، جلوگیری کند.

قانون ۱۱۰ سکه، سقف مهریه نیست؛ بلکه مرزی است میان ضمانت اجرایی کیفری (حبس) و مطالبه از طریق مدنی (اغلب به صورت اقساط و با اثبات تمکن مالی).

طرح های پیشنهادی و شایعات پیرامون قانون جدید مهریه ۱۴ سکه و ۵ سکه: واقعیت چیست؟

در سال های اخیر، همواره شایعات و گمانه زنی های زیادی درباره قانون جدید مهریه و ارقام خاصی مانند ۱۴ سکه یا ۵ سکه مطرح شده است. بسیاری از این اخبار، به سرعت در فضای مجازی منتشر شده و نگرانی ها و ابهامات زیادی را در میان عموم مردم، به ویژه زوج های جوان، ایجاد می کنند. لازم است به صراحت بیان شود که تا این لحظه (اواسط سال ۱۴۰۴)، طرح های ۱۴ سکه و ۵ سکه صرفاً پیشنهاداتی در مجلس شورای اسلامی برای *کاهش سقف جنبه کیفری (حبس)* مهریه هستند و تا این لحظه تصویب نهایی و لازم الاجرا نشده اند.

این طرح ها با هدف کاهش جمعیت کیفری زندانیان مهریه، کاهش فشار بر مردان در شرایط اقتصادی دشوار و همچنین ایجاد تعادل بیشتر در روابط خانوادگی مطرح شده اند. اما تصویب نهایی یک قانون در مجلس، نیازمند طی کردن مراحل پیچیده بررسی در کمیسیون های مختلف، رأی گیری در صحن علنی و تأیید شورای نگهبان است. تا زمانی که این مراحل به طور کامل طی نشوند و قانون در روزنامه رسمی کشور منتشر نگردد، هیچ یک از این طرح ها دارای اعتبار قانونی و اجرایی نیستند و قانون فعلی (سقف ۱۱۰ سکه برای حبس) همچنان پابرجاست.

در صورت تصویب احتمالی این طرح ها نیز، باید به این نکته مهم توجه داشت که این تغییرات، به معنای محدودیت کلی مهریه نیستند. یعنی زوجه همچنان حق مطالبه مهریه اصلی خود را (هر تعداد سکه ای که در عقد توافق شده باشد) از طریق مراجع مدنی (دادگاه) خواهد داشت. تنها تفاوت این خواهد بود که سقف مجازات حبس برای مرد، از ۱۱۰ سکه به ۱۴ یا ۵ سکه کاهش می یابد و برای مطالبه مابقی مهریه، زوجه باید تمکن مالی زوج را ثابت کند و پرداخت آن به صورت اقساط خواهد بود. این تفکیک میان اصل مهریه و جنبه کیفری آن، نکته ای حیاتی است که نباید مورد غفلت قرار گیرد.

مورد خاص ۱۴ سکه برای مهریه در صورت عدم تعیین آن در عقد

در کنار شایعات مربوط به طرح های جدید، یک مورد قانونی وجود دارد که در آن عدد ۱۴ سکه مطرح می شود، اما ارتباطی به محدود کردن سقف کلی مهریه ندارد. این موضوع مربوط به شرایطی است که در عقد نکاح دائم، میزان مهریه اصلاً تعیین نشده باشد. در چنین حالتی، قانون گذار برای حمایت از حقوق زن، مفاهیمی همچون مهرالمثل یا مهرالمتعه را پیش بینی کرده است. در این موارد خاص، اگر زوجین در عقد دائم مهریه ای تعیین نکرده باشند و قبل از رابطه زناشویی طلاق بگیرند، مرد باید مهرالمتعه را بپردازد که میزان آن با توجه به وضعیت مالی مرد توسط دادگاه تعیین می شود. اما اگر پس از رابطه زناشویی طلاق اتفاق بیفتد و مهریه ای تعیین نشده باشد، زن مستحق مهرالمثل است. این مهرالمثل بر اساس موقعیت اجتماعی، خانوادگی و سایر ویژگی های زن، و همچنین وضعیت مالی مرد، توسط کارشناسان دادگاه تعیین می گردد. در برخی محاکم و با توجه به رویه قضایی، در مواردی که مهرالمثل تعیین می شود، عددی نزدیک به ۱۴ سکه به عنوان مهریه در نظر گرفته می شود. این موضوع اما نباید با طرح های پیشنهادی برای کاهش سقف حبس مهریه به ۱۴ سکه اشتباه گرفته شود.

فرآیندهای حقوقی مطالبه و پرداخت مهریه: از اجرا تا اعسار

پرونده های مهریه اغلب با پیچیدگی های حقوقی و عاطفی فراوانی همراه هستند. برای هر دو طرف، یعنی زوجه مطالبه کننده و زوج پرداخت کننده، آگاهی از فرآیندهای قانونی می تواند مسیر را روشن تر سازد.

مراحل مطالبه مهریه برای زوجه

زوجه برای مطالبه مهریه خود، دو مسیر اصلی را پیش رو دارد:

• اجرای مهریه از طریق اجرای ثبت:

  این روش، که اغلب سریع تر و کم هزینه تر از مسیر دادگاه است، برای مطالبه مهریه ای که در سند رسمی ازدواج قید شده، کاربرد دارد. زوجه می تواند با مراجعه به دفتر ازدواجی که عقد در آن ثبت شده یا اداره اجرای اسناد رسمی، تقاضای صدور اجرائیه مهریه کند. پس از صدور اجرائیه، مرد اخطار دریافت می کند و مهلت دارد تا مهریه را پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت، زوجه می تواند درخواست توقیف اموال منقول و غیرمنقول مرد (مانند حساب های بانکی، خودرو، ملک) را از طریق اداره ثبت ارائه دهد. مزیت این روش، سرعت بالا در توقیف اموال و عدم نیاز به تشکیل پرونده قضایی اولیه است.

• اجرای مهریه از طریق دادگاه:

  اگر مهریه در سند رسمی قید نشده باشد (مانند مهرالمثل یا مهرالمتعه) یا زوجه بخواهد همزمان با مهریه، دعاوی دیگری مانند نفقه یا طلاق را نیز مطرح کند، می تواند مستقیماً از طریق دادگاه خانواده اقدام کند. در این روش، زوجه باید دادخواستی به دادگاه تقدیم کرده و پس از طی مراحل دادرسی و صدور حکم قطعی، می تواند برای اجرای حکم و وصول مهریه اقدام نماید. این مسیر ممکن است زمان برتر باشد، اما پوشش دهنده طیف وسیع تری از دعاوی است.

• معرفی و توقیف اموال زوج:

  در هر دو روش اجرای ثبت و دادگاه، بخش مهمی از فرآیند مطالبه مهریه، شناسایی و معرفی اموال مرد است. زوجه می تواند لیست اموال منقول و غیرمنقول همسرش را به مراجع مربوطه ارائه دهد تا توقیف شوند. این اموال می توانند شامل حساب های بانکی، سهام، خودرو، ملک، حقوق و دستمزد (در صورت عدم کسر قانونی سایر موارد) باشند. توقیف اموال، اهرم فشاری است برای وادار کردن مرد به پرداخت مهریه یا توافق برای تقسیط آن.

• شرایط درخواست حکم جلب در چارچوب سقف های قانونی:

  همانطور که توضیح داده شد، حکم جلب و حبس مرد تنها تا سقف ۱۱۰ سکه امکان پذیر است و آن هم در صورتی که تمکن مالی مرد اثبات شود و او از پرداخت مهریه امتناع کند. درخواست حکم جلب، معمولاً آخرین راهکاری است که در صورت عدم شناسایی اموال یا امتناع مرد از پرداخت، مورد استفاده قرار می گیرد. باید توجه داشت که با اثبات اعسار، حکم جلب منتفی می شود.

راهکارهای قانونی برای زوج (پرداخت کننده)

در سوی دیگر، مردانی که با مطالبه مهریه مواجه می شوند، به خصوص در شرایطی که توانایی مالی کافی برای پرداخت یکجای آن را ندارند، می توانند از برخی راهکارهای قانونی بهره مند شوند:

• مفهوم، شرایط و مراحل ارائه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه:

  اگر مرد توانایی مالی برای پرداخت کامل مهریه (به ویژه مهریه های سنگین) را نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند. در این دادخواست، مرد باید لیست کامل دارایی ها، درآمدها و بدهی های خود را به همراه شهادت دو نفر شاهد مطلع ارائه دهد تا ناتوانی مالی او به اثبات برسد. دادگاه پس از بررسی مدارک و تحقیق از شهود، در صورت احراز اعسار مرد، حکم به تقسیط مهریه می دهد.

• امکان تقسیط مهریه: نحوه تعیین اقساط و پیش پرداخت توسط دادگاه بر اساس تمکن مالی:

  در صورت پذیرش دادخواست اعسار، دادگاه مهریه را به صورت اقساطی برای مرد تعیین می کند. در این حالت، معمولاً یک پیش پرداخت (مثلاً چند سکه) در نظر گرفته می شود و مابقی مهریه در اقساط ماهانه یا سالانه، متناسب با درآمد و وضعیت مالی مرد، تقسیم می شود. دادگاه در تعیین میزان پیش پرداخت و اقساط، به دقت تمامی جوانب مالی زوج را بررسی می کند تا هم حقوق زوجه تضییع نشود و هم مرد توانایی پرداخت را داشته باشد.

• عواقب عدم پرداخت اقساط مهریه و امکان جلب مجدد:

  پس از تقسیط مهریه، مرد مکلف است اقساط را به موقع پرداخت کند. اگر مرد بدون عذر موجه، از پرداخت اقساط سرباز زند، زوجه می تواند دوباره برای حکم جلب او اقدام کند. عدم پرداخت اقساط، نقض حکم دادگاه محسوب می شود و می تواند تبعات حقوقی جدی برای مرد داشته باشد.

• موارد استثنای دین (ابزار کار، مسکن متعارف):

  یکی از حمایت های قانونی از مرد، بحث مستثنیات دین است. طبق قانون، برخی از اموال مرد، حتی در صورت بدهی مهریه، قابل توقیف نیستند. این موارد شامل مسکن متعارف و در شأن مرد و خانواده اش، ابزار و وسایل ضروری امرار معاش (مانند خودرویی که تنها ابزار کار اوست)، آذوقه موجود، و برخی وسایل منزل می شود. این مستثنیات، برای حفظ حداقل زندگی آبرومندانه برای مرد و جلوگیری از بی خانمانی یا بیکاری او در نظر گرفته شده اند.

جنبه های دیگر مرتبط با مهریه

در کنار ابعاد اصلی مهریه، جنبه های دیگری نیز وجود دارند که درک آن ها می تواند تصویر کامل تری از این حق قانونی ارائه دهد.

مالیات مهریه یا حق ثبت مهریه: وضعیت فعلی

شایعاتی در خصوص مالیات بر مهریه همواره در جامعه مطرح است که اغلب با حق ثبت مهریه اشتباه گرفته می شود. در حال حاضر، هیچ قانونی تحت عنوان مالیات بر مهریه برای اصل مهریه که در زمان عقد تعیین می شود، اجرایی نشده است. آنچه دفاتر ازدواج دریافت می کنند، حق ثبت مهریه است. این مبلغ، هزینه ای دولتی است که برای ثبت رسمی مهریه در سند ازدواج دریافت می شود و بر اساس تعرفه های مصوب و متناسب با میزان مهریه تعیین می گردد. برخی طرح های پیشنهادی در مجلس برای معافیت مهریه های کمتر (مثلاً تا ۱۴ سکه) از حق ثبت مطرح شده بود، اما این موارد هنوز به قانون تبدیل نشده و در حال حاضر، حق ثبت مهریه بر اساس تعرفه های جاری و متناسب با مبلغ مهریه دریافت می شود.

تأثیر فوت زوجه یا زوج بر مهریه (وراثت مهریه)

مهریه یک حق مالی است و مانند سایر حقوق مالی، با فوت یکی از طرفین از بین نمی رود. اگر زوجه فوت کند، مهریه او به ورثه اش (شامل همسر، فرزندان، پدر و مادر) به ارث می رسد و آن ها می توانند مطالبه گر مهریه از زوج باشند. سهم الارث هر یک از وراث بر اساس قوانین ارث تعیین می شود. به عنوان مثال، اگر زوجه فرزندی داشته باشد، زوج یک چهارم از مهریه را به عنوان سهم الارث خود از مهریه همسرش می برد و مابقی به فرزندان و والدین زوجه می رسد. در مقابل، اگر زوج فوت کند، مهریه به عنوان یک بدهی از اموال او قبل از تقسیم ارث، پرداخت می شود. یعنی ابتدا مهریه زوجه از ماترک متوفی کسر و پرداخت می گردد و سپس باقیمانده اموال میان وراث تقسیم می شود. این نشان می دهد که مهریه، دینی است که در هر صورت و در هر شرایطی، باید پرداخت شود.

حق حبس زوجه باکره و ارتباط آن با مهریه

حق حبس یکی از حقوقی است که قانون برای زوجه باکره (دختری که پیش از ازدواج رابطه زناشویی نداشته) در نظر گرفته است. طبق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زوجه باکره می تواند تا زمانی که مهریه او تماماً پرداخت نشده، از تمکین و انجام وظایف زناشویی خودداری کند. این حق، ابزاری قانونی برای زن است تا از وصول مهریه خود اطمینان حاصل کند. مرد در این شرایط، نمی تواند زن را ملزم به تمکین کند و تا زمان پرداخت مهریه (یا حداقل پیش پرداخت توافق شده در صورت تقسیط مهریه با توافق طرفین)، حق حبس زوجه پابرجاست و نفقه نیز به او تعلق می گیرد. اما پس از اولین تمکین، حق حبس زوجه ساقط می شود و او دیگر نمی تواند به بهانه عدم دریافت مهریه، از تمکین خودداری کند.

تأثیر ازدواج مجدد زوجه بر مهریه

یکی دیگر از پرسش های رایج، تأثیر ازدواج مجدد زوجه بر مهریه او از همسر قبلی است. باید دانست که مهریه، حقی مستقل است که به محض جاری شدن عقد نکاح، برای زن ایجاد می شود و ازدواج مجدد او پس از طلاق، هیچ تأثیری بر حق او برای مطالبه مهریه از همسر سابقش ندارد. یعنی اگر زنی پس از طلاق، مجدداً ازدواج کند، همچنان می تواند مهریه خود را از همسر سابقش مطالبه و پیگیری نماید. این حق مالی، با طلاق و ازدواج مجدد، از بین نمی رود و به قوت خود باقی است.

مفاهیم کلیدی و ابهامات رایج پیرامون مهریه

در میان عموم، سوالات و باورهای اشتباهی درباره مهریه وجود دارد که لازم است روشن سازی شود. این تصورات، گاه از شنیده ها و شایعات سرچشمه می گیرند و واقعیت های حقوقی را مخدوش می کنند.

یکی از مهم ترین ابهامات، این است که آیا قانون جدید مهریه ۱۴ سکه تصویب شد؟ پاسخ قاطع به این پرسش، خیر است. همانطور که پیشتر نیز به آن اشاره شد، طرح های کاهش سقف حبس مهریه به ۱۴ یا ۵ سکه، صرفاً پیشنهادات مطرح در مجلس هستند و تا این لحظه به قانون لازم الاجرا تبدیل نشده اند. پس، در حال حاضر، سقف حبس مهریه همان ۱۱۰ سکه است.

در ادامه این سؤال، بسیاری می پرسند سقف مهریه ۱۴۰۴ چقدر است؟ برای تعیین اصل مهریه، سقفی وجود ندارد و زوجین می توانند هر مقداری را به عنوان مهریه تعیین کنند. سقف ۱۱۰ سکه فقط مربوط به جنبه کیفری و حبس مهریه است، نه کل مهریه ای که زن حق مطالبه آن را دارد.

این باور که آیا در قانون جدید مهریه زندان دارد؟ نیز نیازمند توضیح است. بله، در قانون فعلی، تا سقف ۱۱۰ سکه، در صورت عدم پرداخت و اثبات تمکن مالی مرد، امکان حبس وجود دارد. طرح های پیشنهادی به دنبال کاهش این سقف به ۱۴ سکه هستند، اما هنوز نهایی نشده اند. برای مهریه های مازاد بر ۱۱۰ سکه (یا ۱۴ سکه در صورت تصویب طرح جدید)، زندان وجود ندارد و مطالبه آن مشروط به اثبات تمکن مالی زوج و پرداخت به صورت مدنی (تقسیط) خواهد بود.

سؤال دیگری که ذهن بسیاری را درگیر می کند این است که آیا قوانین جدید (طرح ها) شامل ازدواج های قبلی هم می شود؟ اگر طرح های کاهش سقف حبس مهریه به قانون تبدیل شوند، این تغییرات مربوط به جنبه کیفری (حبس) بوده و بر پرونده های قبلی نیز اعمال خواهد شد. یعنی حتی اگر مهریه زنی در سال های گذشته مثلاً ۲۰۰ سکه تعیین شده باشد، پس از تصویب قانون جدید، مرد تنها تا سقف جدید (مثلاً ۱۴ سکه) با مجازات حبس مواجه خواهد شد و مابقی مهریه صرفاً به صورت مدنی قابل پیگیری است. اما باید تأکید کرد که این طرح ها هنوز قانون نیستند.

در زمینه زمان پرداخت، این پرسش مطرح است که مرد چقدر زمان برای پرداخت مهریه دارد؟ زمانی که زن مهریه خود را از طریق دادگاه یا اجرای ثبت مطالبه می کند، به مرد اخطار داده می شود. اگر مرد توانایی پرداخت یکجا را نداشته باشد، باید در مهلت قانونی (معمولاً یک ماه پس از ابلاغ اجرائیه) دادخواست اعسار تقدیم کند. در صورت عدم اقدام در این مهلت و عدم پرداخت مهریه، زن می تواند اقدامات قانونی برای توقیف اموال یا حتی حکم جلب (در چارچوب سقف های قانونی) را انجام دهد. پس، هیچ زمان از پیش تعیین شده مشخصی وجود ندارد و همه چیز به روند قانونی و اقدام به موقع مرد بستگی دارد.

و در نهایت، در مواجهه با چالش های اقتصادی، مردان این پرسش را دارند که چگونه می توان اقساط مهریه را تعدیل کرد؟ اگر پس از صدور حکم تقسیط مهریه، وضعیت مالی مرد تغییر کرده و توانایی پرداخت اقساط قبلی را نداشته باشد، او می تواند مجدداً با ارائه دادخواست تعدیل اقساط به دادگاه، خواستار کاهش میزان یا افزایش زمان پرداخت اقساط شود. دادگاه با بررسی مجدد وضعیت مالی مرد و مدارک جدید، در خصوص تعدیل اقساط تصمیم گیری خواهد کرد.

مهریه تا هر اندازه که توافق شود، حق زن است. اما سقف ضمانت اجرایی کیفری آن، تابعی از قوانین است که همواره در حال تغییر و بازنگری هستند.

نتیجه گیری

با نگاهی جامع به قوانین مهریه در ایران، آشکار می شود که برای تعداد سکه های مجاز مهریه به عنوان اصل دین، هیچ محدودیتی در قانون وجود ندارد و این به توافق زوجین بازمی گردد. اما جایی که مفهوم محدودیت و سقف وارد می شود، در بحث ضمانت اجرایی کیفری و امکان حبس مرد است که در حال حاضر، این سقف ۱۱۰ سکه طلا است. طرح های پیشنهادی در مجلس برای کاهش این سقف به ۱۴ یا ۵ سکه، تاکنون تصویب نهایی نشده اند و در مرحله بررسی قرار دارند، اما حتی در صورت تصویب نیز، این تغییرات به معنای سلب حق زوجه از مطالبه اصل مهریه اش نیست، بلکه فقط بر جنبه کیفری آن تأثیر می گذارد.

این پیچیدگی ها نشان می دهد که مهریه، فراتر از یک عدد ساده در سند ازدواج، مجموعه ای از حقوق و تعهدات است که نیازمند آگاهی کامل از جوانب حقوقی آن است. چه برای زوجین در آستانه ازدواج که قصد تعیین مهریه دارند و چه برای کسانی که درگیر دعاوی مهریه هستند، درک صحیح از مفاهیمی مانند عندالمطالبه و عندالاستطاعه، اعسار و تقسیط، و تفاوت میان سقف تعیین مهریه و سقف ضمانت اجرایی، حیاتی است. در این مسیر پرچالش، بهره گیری از مشاوره های حقوقی تخصصی با وکلای مجرب می تواند راهگشا باشد و به زوجین کمک کند تا با بینش و آگاهی کامل، بهترین تصمیمات را برای آینده خود و زندگی مشترکشان اتخاذ کنند.