اخذ ایزو برای صنایع غذایی چگونه است؟
صنعت غذا یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در سطح جهانی است زیرا به طور مستقیم بر سلامت عمومی ایمنی مصرف‌کننده و اقتصاد کلی تأثیر می‌گذارد. با جهانی‌شدن زنجیره تأمین غذا به طور فزاینده‌ای پیچیده شده و شامل چندین ذینفع در کشورهای مختلف و محیط‌های نظارتی مختلف می‌شود.
در این شرایط گواهینامه ISO در صنعت غذا نقش مهمی در حفظ استانداردهای بالای کیفیت ایمنی و پایداری در فرآیند تولید و توزیع مواد غذایی ایفا می‌کند که سایت ایزو در این مسیر می تواند راهنمای شما باشد.
آشنایی با گواهینامه ایزو در صنعت غذا
گواهینامه ایزو 22000 استاندارد بین‌المللی شناخته شده‌ای است که به طور ویژه برای تضمین ایمنی مواد غذایی در صنایع غذایی طراحی شده است. این استاندارد که توسط سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) تدوین شده یک چارچوب جامع برای مدیریت ریسک‌های ایمنی مواد غذایی از مزرعه تا سفره فراهم می‌کند.
اگرچه ایزو 22000 به عنوان استاندارد اصلی در حوزه ایمنی مواد غذایی شناخته می‌شود اما صنایع غذایی ممکن است به گواهینامه‌های دیگری نیز نیاز پیدا کنند تا الزامات خاص بازارهای هدف خود را برآورده سازند. با این حال ایزو 22000 به عنوان یک پایه قوی برای ایجاد و حفظ یک سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی مؤثر عمل می‌کند.
چرا اخذ ایزو 22000 مهم است؟
- ایمنی مصرف‌کننده: اطمینان از ایمنی محصولات غذایی و کاهش ریسک بروز بیماری‌های مرتبط با غذا
- افزایش اعتماد مشتری: تقویت اعتماد مشتریان به محصولات و برند شما
- دسترسی به بازارهای جهانی: بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی داشتن گواهینامه ایزو 22000 را برای واردات محصولات غذایی الزامی می‌دانند
- بهبود فرآیندها: شناسایی و کنترل خطرات ایمنی مواد غذایی منجر به بهبود فرآیندهای تولید و کاهش ضایعات می‌شود
- مسئولیت اجتماعی: نشان دادن تعهد به تولید محصولات غذایی ایمن و پایدار
چه سازمان‌هایی به ایزو 22000 نیاز دارند؟
هر سازمانی که در زنجیره تولید فرآوری توزیع یا سرو مواد غذایی نقش دارد از جمله تولیدکنندگان مواد غذایی رستوران‌ها کترینگ‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌تواند از مزایای ایزو 22000 بهره‌مند شود.
چگونه ایزو 22000 را دریافت کنیم؟
برای دریافت گواهینامه ایزو 22000 سازمان‌ها باید یک سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی را پیاده‌سازی کنند که با الزامات این استاندارد مطابقت داشته باشد. سپس یک سازمان ارزیابی مستقل سیستم را ارزیابی کرده و در صورت تأیید گواهینامه را صادر می‌کند.
مزایای استفاده از خدمات مشاوره‌ای ثبت ایزو
مشاوران متخصص در زمینه سیستم‌های مدیریت می‌توانند به سازمان‌ها در فرآیند پیاده‌سازی و دریافت گواهینامه ایزو 22000 کمک کنند. این مشاوران با ارائه راهنمایی‌های تخصصی آموزش پرسنل و پشتیبانی در طول فرآیند تضمین می‌کنند که سازمان به طور مؤثر و کارآمد به اهداف خود دست یابد.
استاندارد های بین المللی صنایع غذایی
ISO 22000:2018 – سیستم‌های مدیریت ایمنی مواد غذایی
ISO 22000:2018 شناخته‌شده‌ترین استاندارد ایمنی غذاست که برای تمام سازمان‌های موجود در زنجیره غذایی از مزرعه تا میز غذا قابل اجرا است.
این استاندارد الزامات یک سیستم مدیریت ایمنی غذا (FSMS) را که اصول تجزیه و تحلیل خطر و کنترل نقاط بحرانی (HACCP) را با ساختار سیستم مدیریت ISO ترکیب می‌کند مشخص می‌نماید. این استاندارد اطمینان می‌دهد که سازمان‌ها فرآیندهای مؤثری برای شناسایی کنترل و به حداقل رساندن خطرات ایمنی غذایی دارند.
ISO/TS 22002 – برنامه‌های پیش‌نیاز (PRPs) برای ایمنی غذا
سری ISO/TS 22002 مشخصات فنی مفصلی را برای برنامه‌های پیش‌نیاز که خاص بخش‌های مختلف صنعت غذا مانند تولید مواد غذایی خدمات غذایی و بسته‌بندی هستند ارائه می‌دهد. این برنامه‌ها برای دستیابی به گواهینامه ISO 22000 ضروری هستند زیرا شرایط بهداشتی اساسی شامل نگهداری تجهیزات تمیزکاری و کنترل آفات را پوشش می‌دهند.
ISO 9001:2015 – سیستم‌های مدیریت کیفیت
در حالی که ISO 9001 به طور خاص برای صنعت غذا نیست اغلب به همراه ISO 22000 به منظور اطمینان از یک رویکرد جامع به مدیریت کیفیت و ایمنی غذا استفاده می‌شود. ISO 9001 بر رضایت مشتری بهبود مستمر و ارائه مداوم محصولات و خدماتی که با الزامات مشتری و مقررات مطابقت دارند تمرکز دارد.
استاندارد HACCP یا حسپ
HACCP یک سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی است که به شرکت‌ها کمک می‌کند تا محصولات غذایی ایمن‌تری تولید کنند. این استاندارد به جای اینکه بعد از تولید محصول به دنبال مشکلات بگردد از همان ابتدا سعی می‌کند خطرات احتمالی را شناسایی و کنترل کند.
با استفاده از HACCP شرکت‌ها می‌توانند عوامل مختلفی مثل آلودگی‌های میکروبی مواد شیمیایی خطرناک و آلودگی‌های فیزیکی را که ممکن است به سلامت مصرف‌کننده آسیب بزنند شناسایی و کنترل کنند.
استاندارد BRC
BRC مخفف کلمه British Retail Consortium (کنسرسیوم خرده فروشی بریتانیا) استانداردی جهانی برای ایمنی مواد غذایی است که در سال 1998 شکل گرفت. این استاندارد به عنوان یک چارچوب جامع به شرکت‌های فعال در صنعت غذا کمک می‌کند تا محصولات باکیفیت و ایمن تولید کنند و به الزامات قانونی و انتظارات مشتریان پاسخ دهند.
در دنیای امروز ایمنی مواد غذایی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به همین دلیل بسیاری از خرده فروشان بزرگ دنیا تنها با تامین کنندگانی که گواهینامه BRC دارند همکاری می‌کنند. این گواهینامه نشان‌دهنده تعهد یک شرکت به تولید محصولات ایمن و باکیفیت است و به آن‌ها امکان می‌دهد تا در بازارهای جهانی رقابت کنند.
استاندارد IFS FOOD
IFS مخفف عبارت International Featured Standard به معنای “استاندارد برجسته بین‌المللی” است. این استاندارد به طور ویژه برای ارزیابی ایمنی و کیفیت محصولات غذایی تدوین شده است. به عبارت ساده‌تر IFS یک معیار جهانی برای سنجش این است که آیا یک محصول غذایی به اندازه کافی ایمن و باکیفیت است یا خیر.
داشتن گواهینامه IFS برای شرکت‌های تولیدکننده مواد غذایی بسیار مهم است. این گواهینامه نشان می‌دهد که محصولات این شرکت‌ها با بالاترین استانداردهای ایمنی و کیفیت تولید شده‌اند. به همین دلیل بسیاری از خریداران بزرگ مواد غذایی از جمله فروشگاه‌های زنجیره‌ای ترجیح می‌دهند از شرکت‌هایی که گواهینامه IFS دارند خرید کنند.
با وجود اهمیت بالای گواهینامه IFS متأسفانه به دلیل تحریم‌ها نهادهای بین‌المللی مسئول صدور این گواهینامه سازمان‌های ایرانی را تأیید نمی‌کنند. بنابراین گواهینامه‌های IFS که در ایران صادر می‌شوند اعتبار بین‌المللی ندارند.
استاندارد FSSC 22000
استاندارد بین‌المللی FSSC 22000 به عنوان یک نظام جامع برای مدیریت ایمنی مواد غذایی شناخته می‌شود. این استاندارد که از سال 2010 توسط انجمن جهانی ابتکار ایمنی غذا (GFSI) مورد تایید قرار گرفته است به شرکت‌های تولیدکننده مواد غذایی کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنند محصولات آن‌ها عاری از هرگونه آلودگی و خطر برای سلامت مصرف‌کننده هستند.
FSSC 22000 با پوشش تمامی مراحل تولید به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا خطرات بالقوه را شناسایی و کنترل کنند. این استاندارد بر پایه الزامات ISO 22000 بنا شده و علاوه بر آن شامل الزامات فنی و پیش‌نیازهای برنامه‌های ایمنی نیز می‌شود.
گواهینامه حلال
گواهینامه حلال یک استاندارد بین‌المللی است که برای اطمینان از تطابق محصولات غذایی آرایشی و بهداشتی با قوانین اسلامی تدوین شده است. این گواهینامه که ریشه در اصول شریعت اسلام دارد ابتدا برای بررسی نحوه ذبح حیوانات و نوشیدنی‌های مجاز برای مسلمانان ایجاد شد اما امروزه دامنه کاربرد آن بسیار گسترده‌تر شده است.
استاندارد حلال دستورالعمل‌های دقیقی را برای تمام مراحل تولید یک محصول از انتخاب مواد اولیه تا توزیع و فروش ارائه می‌دهد. هدف اصلی این استاندارد تضمین سلامت و پاکی محصولات و همچنین آرامش خاطر مصرف‌کنندگان مسلمان است. برخلاف تصور رایج گواهینامه حلال تنها به مواد غذایی محدود نمی‌شود و بسیاری از محصولات و خدمات دیگر نیز می‌توانند مشمول این استاندارد شوند.
گواهینامه GMP
شاید تصور شود که گواهینامه GMP یکی از گواهینامه‌های ایزو است اما این تصور صحیح نیست. GMP مخفف عبارت “روش تولید خوب” است و یک استاندارد جهانی برای اطمینان از کیفیت و ایمنی محصولات به ویژه در صنایع غذایی دارویی و آرایشی بهداشتی محسوب می‌شود. این استاندارد توسط انجمن ابتکار ایمنی غذا (GFSI) تدوین شده و به منظور کاهش خطرات احتمالی در فرایند تولید طراحی شده است.
گواهینامه GAP
گواهینامه GAP یا عملیات خوب کشاورزی یک استاندارد جهانی است که به منظور تضمین کیفیت ایمنی و پایداری محصولات کشاورزی به ویژه میوه‌ها و سبزیجات تدوین شده است. این استاندارد الزامات تولید برداشت بسته‌بندی حمل‌ونقل و ذخیره‌سازی محصولات کشاورزی را مشخص می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که محصولات تولیدی عاری از هرگونه آلودگی و خطر برای سلامتی مصرف‌کننده هستند.
برخلاف تصور رایج گواهینامه GAP جزئی از استانداردهای ایزو صنایع غذایی نیست. این استاندارد به صورت اختصاصی برای بخش کشاورزی به ویژه تولید محصولات گیاهی تدوین شده است. بدین ترتیب گلخانه‌داران و شرکت‌هایی که در زمینه تولید بسته‌بندی و صادرات میوه‌ها و سبزیجات فعالیت می‌کنند برای ورود به بازارهای بین‌المللی به ویژه بازار اتحادیه اروپا ملزم به اخذ گواهینامه GAP هستند.
تفاوت FSSC 22000 با ISO 22000
در حالی که ISO 22000 یک استاندارد کلی برای سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی است FSSC 22000 یک طرح صدور گواهینامه کامل و دقیق‌تر است. FSSC 22000 با ارائه الزامات بیشتر و دقیق‌تر به شرکت‌ها کمک می‌کند تا به سطح بالاتری از ایمنی مواد غذایی دست یابند.
سخن پایانی
گواهینامه ISO در صنعت غذا ابزاری ضروری برای سازمان‌هایی است که به دنبال بهبود ایمنی کیفیت و پایداری غذا در یک بازار جهانی پیچیده هستند. با اتخاذ استانداردهای ISO سازمان‌ها می‌توانند نه تنها از تطابق با مقررات بین‌المللی اطمینان حاصل کنند بلکه با ایجاد اعتماد و اطمینان در میان مصرف‌کنندگان ذینفعان و ناظران مزیت رقابتی نیز کسب کنند.
علیرغم چالش‌ها مزایای بلندمدت گواهینامه ISO از جمله بهبود کارایی عملیاتی کاهش ریسک‌ها و افزایش دسترسی به بازار آن را به یک سرمایه‌گذاری ارزشمند برای هر سازمانی در صنعت غذا تبدیل می‌کند.
سوالات متداول
مهم ترین مدارک ایزو برای صنایع غذایی کدام است؟
- 22000: مهم‌ترین استاندارد در حوزه ایمنی مواد غذایی است و به سازمان‌ها کمک می‌کند تا سیستم مدیریت ایمنی غذایی خود را بهبود بخشند.
- استانداردهای مکمل: علاوه بر ایزو 22000 استانداردهای دیگری مانند ایزو 9001 (مدیریت کیفیت) HACCP و GMP نیز برای صنایع غذایی بسیار مهم هستند و به طور معمول همراه با ایزو 22000 پیاده‌سازی می‌شوند.
- سطح بالاتر: سازمان‌هایی که قصد سرمایه‌گذاری بیشتری دارند می‌توانند استانداردهای دیگری مانند IMS ایزو 10004 و ایزو 10002 را نیز دریافت کنند تا به سطح بالاتری از مدیریت برسند.
چگونه می توانیم گواهی ISO برای صنایع غذایی بگیریم؟
- همه اطلاعات مربوط به کسب‌وکار باید به صورت مرتب و سیستماتیک جمع‌آوری شود.
- این سیستم‌ها باید بر اساس اطلاعات جمع‌آوری شده طراحی و در کل سازمان پیاده‌سازی شوند.
- شرکت باید خود را برای بررسی‌های داخلی و خارجی آماده کند تا مطابقت با استانداردهای ایزو تأیید شود.
- اگر همه مراحل به درستی انجام شود شرکت گواهی استاندارد ایزو را دریافت خواهد کرد.
به عبارت ساده‌تر گرفتن گواهی ایزو به این معنی است که شرکت شما تمام فرایندها و فعالیت‌های خود را بر اساس استانداردهای بین‌المللی مدیریت می‌کند و این نشان از کیفیت و حرفه‌ای بودن شرکت شما است.