وقتی استخرهای ذخیره آب جان زمین را می‌گیرند

سدهای پرحجمی که باغداران را بر اساس حجمشان افزایش می داد، اما دیری نپایید که کارشناسان صرفه جویی در مصرف آب ابراز نگرانی کردند که زهکشی ها به دلیل کاهش شدید بارندگی و جلوگیری از بحران و فاجعه زیست محیطی است. یکی از پیامدهای آن این است که ساخت استخرها باید هر چه سریعتر متوقف شود و از این رواناب کوچک برای ذخیره و تقویت سفره های آب زیرزمینی برای تامین آب شرب و کشاورزی در فصول آینده استفاده شود.

کارشناسان معتقدند با ادامه روند ساخت استخرها برای تغذیه دشت ها با مشکلات جدی مواجه هستیم و آبی که باید نیازهای طبیعی محیط زیست را تامین کند یا سفره های آب زیرزمینی در سفره را با بیلان منفی تغذیه کند، اغلب به مقدار زیادی تبخیر می شود. مابقی به صورت غرق آب در اختیار گیاه قرار می گیرد، اما روی دیگر سکه جایی است که کشاورزان می گویند اگر سدهای ذخیره آب وجود نداشته باشد، به دلیل بسته شدن چاه های خودرو، کشاورزی منطقه از بین می رود. چند سال آینده

استخرهای ذخیره آب یکی از نیازهای بخش کشاورزی است

با وجود همه هشدارهای کارشناسان آب، برخی از مسئولان کشاورزی همچنان معتقدند که اگر سدهای ذخیره آب کشاورزی خلیل آباد نبود، حداقل 20 هزار کشاورز این منطقه در دو تا سه سال اخیر مجبور به مهاجرت می شدند.

دبیر اجرایی سامانه صنفی کشاورزی خلیل آباد در این خصوص به آپارات نیوز گفت: با وضعیت کاهش بارندگی ها در صورت نبود استخرهای ذخیره آب، کشاورزی منطقه به طور کامل از بین می رود.

روح الله ناصری کندری افزود: با باغچه بودن سطح زیر کشتی و از سوی دیگر بسته شدن چاه موتورها، آب موجود به هیچ وجه پاسخگو نیست. تابستان سال گذشته مشکلات زیادی برای کشاورزان به وجود آمد زیرا متوسط ​​چاه ها به طور متوسط ​​بین 10 تا 12 ساعت در هفته بسته می شد.

وی ایجاد استخر ذخیره آب را یکی از الزامات بخش کشاورزی دانست و تصریح کرد: اگر بخواهیم طرح های آبیاری زیرزمینی و تحت فشار را در خلیل آباد اجرا کنیم باید آب مورد نیاز خود را داشته باشیم. در غیر این صورت امکان اجرای این طرح ها وجود ندارد.

دبیر اجرایی اتحادیه صنف کشاورزی خلیل آباد گفت: اگرچه منکر تبخیر بخشی از آب ذخیره شده در استخرها نیستیم، اما این آب آنقدر نیست که بخواهیم ساخت استخر را بحرانی تلقی نکنیم. ما البته به دنبال راه حل هایی برای کشاورزان هستیم تا از تبخیر همین مقدار آب جلوگیری کنیم.

ناصری کندری افزود: علیرغم اینکه به شدت با احداث سدهای بزرگ در منطقه و بیش از نیاز کشاورزان مخالف هستیم، اما اگر کشاورز بخواهد طرح های جدید کشاورزی را در منطقه اجرا کند، ابتدا باید آب داشته باشد. ذخیره استخر.”

دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی خلیل آباد با بیان اینکه به جای مقابله با احداث استخر باید مشکلات را حل کنیم و نحوه استفاده درست از آب را به کشاورزان آموزش دهیم، تصریح کرد: آنها نیاز خود را از رودخانه شستراز و خارنج تامین می کنند اما در فصول دیگر چون استخر ندارند آب هدر می رود.

ناصری کندری با بیان اینکه اگرچه تعداد سدهای ذخیره آب در خلیل آباد بسیار بیشتر از کاشمر و بردسکن است، اما همین سطح زیرکشت بیشتر است، گفت: معتقدم حداقل هر کشاورز که نیم جریب زمین دارد، یک استخر اما اکنون در مجموع 12000 نفر از کاربران شهرستان خلیل آباد که 10 تا 12 درصد آنها دارای استخر هستند.

وی تعداد کل استخرهای ذخیره آب شهرستان خلیل آباد را بین سال های 1300 تا 1400 اعلام کرد و افزود: تمام تلاش خود را انجام داده ایم تا تمامی استخرها در اسرع وقت ثبت نام کنند.

دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی خلیل آباد گفت: در صورت درخواست کشاورزی برای احداث استخر در حالی که این احداث استخر باید زیر نظر جهاد کشاورزی و بر اساس نیاز و کمیت سطح زیرکشت باشد. همچنین شامل آب شش رودخانه خرزنگ و قنات می شود. در غیر این صورت اجازه ساخت استخر را ندارند.

وی افزود: در حال حاضر بیش از 90 درصد استخرهای ذخیره آب در هفت روستای جابوز، کندر، ارگا، مزده، کاریزک، بازجرد و دهنو احداث شده است که از این تعداد پنج روستا دارای قطعه شش رودخانه هستند.

ساخت 2500 استخر در دشت های ممنوعه

در همین راستا یک کارشناس حفاظت از آب از وجود بیش از 2500 استخر در دشت های خلیل آباد، کاشمر، بردسکن و کوهسرخ که به عنوان دشت های ممنوعه بحرانی اعلام شده اند، به آپارات نیوز خبر داد و به آپارات نیوز گفت: اگرچه احداث انبار آب برای … چند وقت استخر در منطقه خلیل آباد گرفته شد اما آنقدر از جاهای مختلف فشار آوردند که مسئولان بخش کشاورزی این محدودیت ها را نادیده گرفتند.

هادی معماریان با بیان اینکه استخرهای ذخیره آب در این چهار شهر باعث منفی شدن حوضه آبریز می شود، افزود: متاسفانه برخی از این استخرها توسط ادارات و سازمان های دولتی ساخته شده است.

وی با انتقاد از توسعه سدهای ذخیره آب کشاورزی گفت: بر اساس برآوردها حجم 2500 سد احداث شده در منطقه ترشیز حدود 20 میلیون مترمکعب است.

یکی از اعضای هیئت علمی گروه مهندسی آب مرکز آموزش عالی کاشمر گفت: متأسفانه 90 درصد این استخرها در حاشیه کانال ها و آبراهه ها قرار دارند که به دلیل احداث این استخرها، آبی برای ورود باقی نمی ماند. تانک ها . .

این محقق محیط زیست و توسعه پایدار گفت: با ساخت استخر آب از عمق 150 تا 300 متری بالا برده و با انتقال به استخرها در معرض تبخیر قرار می گیرد. وی با بیان اینکه در چنین فرآیندی اجازه تغذیه سفره های آب زیرزمینی داده نمی شود، گفت: با توجه به مشکل خشکسالی و کمبود آب در سال های اخیر در منطقه ترشیز، استفاده کنترل شده از منابع آبی محدود بسیار حائز اهمیت است.

معماریان گفت: اگرچه یکی از روش های متداول ذخیره آب در کشور به ویژه در منطقه، احداث استخرهای ذخیره آب است که به موجب آن آب ذخیره شده برای جبران کمبود وارد چرخه آبیاری تکمیلی می شود، اما در سال های اخیر بسیاری از موارد مشکلات و چالش ها چنین استخرهایی در منطقه پیشنهاد شده است.

وی درباره چالش های فرهنگی که باعث می شود بسیاری از کاربران به سمت ساخت استخر حرکت کنند، گفت: رعایت نکردن اصول فنی برای کاهش تبخیر آب آزاد در استخرهای ذخیره آب، عدم حفظ نسبت بهینه حجم استخر به نیاز واقعی آب است. محصولات زراعی یا باغی برای آبیاری تکمیلی، عدم رعایت آب پایین دست توسط کشاورزان و جداکننده های آب در بالادست حوضه رودخانه و برداشت آب از رودخانه ها و ذخیره سازی در سدها، عدم اجرای طرح های جدید آبیاری برای استفاده بهینه از منابع آبی تولید شده در سدها، توسعه بدون برنامه ریزی سطح زیر کشت با منبع ذخیره آب با پمپاژ سفره های آب زیرزمینی در سدها، عدم توسعه خاک ورزی گلخانه ای با آب ذخیره شده در سدها، عدم اجرای روش های کاهش تبخیر از سطح مخازن استخر و عدم اجرای چند هدف سدهای ذخیره آب و کمبود به فرهنگ و آموزش نیاز به کشاورزان یکی از مشکلات و چالش هایی است که منجر به شکل گیری چنین پدیده ای شده است.

این استاد دانشگاه گفت: مناطق کاشمر، خلیل آباد و بردسکن در اقلیم خشک و فوق خشک کشور قرار دارند که میزان تبخیر بالا (بیش از 1500 میلی متر تبخیر از تشت) از محدودیت های توسعه است. سدهای آبی تبخیر را افزایش می دهند، کشاورزان که شاهد کاهش ذخیره آب در سد هستند، مجدداً آب را از چاه استخراج می کنند که بارها به چرخه تبخیر تبدیل می شود و این روند ادامه دارد.

وی افزود: مساحت و حجم این سدها عمدتاً خارج از نیاز آبیاری تکمیلی کشاورزان بوده و از این رو تنها منجر به افزایش تبخیر آب می شود. میزان تبخیر از سطح این استخرها بین 30 تا 50 درصد برآورد شده است.

معماریان ادامه داد: متأسفانه اکثر طرح های توجیهی ساخت سدهای ذخیره آب کشاورزی دارای قسمت محاسباتی برای بهینه سازی حجم مخزن ذخیره نمی باشد که قطعاً حجم و اندازه استخر را بیشتر یا کمتر از نیاز واقعی آب می کند. ” در برخی از مزارع، سدهای ذخیره آب تا سه برابر بیشتر از نیاز واقعی آب ذخیره می کنند که متأسفانه بخش زیادی از آب ذخیره شده را تبخیر می کند.

وی افزود: متاسفانه آبی که باید نیازهای طبیعی محیط زیست را تامین کند و سفره آب زیرزمینی را تغذیه کند یا آب موجود در سفره را (با بیلان منفی) تامین کند، اکنون پس از تبخیر زیاد، آب باقیمانده تامین می شود. این گیاه به شکل سیلاب است.” بگیر اما با راندمان آبیاری بسیار پایین. نمونه این مشکل را می توان در مزارع اطراف خال خالدآباد به وضوح مشاهده کرد.

این کارشناس صرفه جویی در مصرف آب گفت: برخی از کشاورزان با تکیه بر آب تحت فشار ذخیره شده در سدها بدون سرمایه گذاری در آبیاری تحت فشار، اقدام به زراعت منطقه می کنند و منابع ارزشمند آبی را از سفره های آب زیرزمینی دوباره با آبیاری سنتی هدر می دهند.

وی با بیان اینکه منطقه ترشیز یکی از ضعیف ترین مناطق استان در زمینه کشت گلخانه ای است و تاکنون حمایت ها و اعتبارات لازم برای توسعه این نوع کشت در منطقه از سوی مسئولان صورت نگرفته است، خاطرنشان کرد: سدهای ذخیره آب یکی از سدهای ذخیره آب هستند. ظرفیت بسیار خوبی برای توسعه گلخانه ای دارد. کارایی بسیار بالاتری نسبت به کشت سنتی دارد.

ساخت استخرهای تفریحی یا انباری در باغ ویلاهای اطراف کاشمر

متأسفانه استخرهای ذخیره آب در منطقه ترشیز به جای فرصت، تهدید محسوب می شوند. مگر اینکه با توجه ویژه مسئولان و دست اندرکاران این موضوع حل شود.

آنچه در سال های اخیر علاوه بر استخرهای ذخیره آب کشاورزی مغفول مانده است، ساخت استخرهای تفریحی یا ذخیره سازی در باغ ویلاهای اطراف کاشمر است که به راحتی مجوز یا غیرقانونی ساخته می شوند و هیچ کنترلی بر آنها ندارند.

با نگاهی به تصاویر ماهواره ای در حاشیه بلوار سید مرتضی کاشمر می بینیم که در فضایی کوچک به مساحت 10 هکتار، 38 حوض آب انبار در باغ ویلاها ساخته شده که حداقل 3800 متر مکعب آب را پوشش می دهد. تعداد انگشت شست، و عمدتا برای مصرف آنها سرگرمی به ارمغان می آورند.

حداقل دو تا سه بار در سال این استخرها را خالی و پر کنید. البته نباید از استخرهای بزرگ ایجاد شده توسط سازمان ها و نهادهای دولتی مانند آموزش و پرورش و شهرداری غافل شد.

افزایش عمق و کاهش سطح دهانه استخر، ایجاد پوشش گیاهی و بادگیرهای طبیعی یا مصنوعی در اطراف استخر و استفاده از پنل های خورشیدی از راهکارهای کاهش تبخیر در منطقه خلیل آباد و شهرهای اطراف است.

با ارائه راهکارهایی می توان آب روان در سفره های تشنه منطقه ترشیز نفوذ کرد تا دشت های خلیل آباد، کاشمر و بردسکن به سرنوشت دشت هایی مانند کبودرآهنگ و رفسنجان تبدیل نشود.

انتهای پیام/