عوارض عجیب نوشابه برای کودکان

نوشابه یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی ها در دنیا و البته مضرترین هاست که متاسفانه مصرف آن هر روز بیشتر می شود.

این روند در کشور ما نیز رو به افزایش است به طوری که استفاده از این نوشیدنی در بسیاری از خانواده ها پای ثابت سفره هایشان است و حتی کودکان نیز از طرفداران همیشگی این نوشیدنی محسوب می شوند. این درحالی است که مصرف زیاد نوشابه می تواند عوارض زیان باری را برای کودکان به دنبال داشته و تاثیرات مخربی برای رشد آن ها به همراه آورد. در این رابطه با دکتر ندا قمرزاد شیشوان متخصص تغذیه و رژیم درمانی به گفتگو نشستیم که در ادامه می خوانید:

نوشابه های گازدار به عنوان یکی از نوشیدنی های پرطرفدار در بین کودکان دارای عوارض و پیامد های بهداشتی متعددی هستند که نیاز به توجه و آگاهی والدین و جامعه پزشکی دارد. نوشابه ها عمدتاً شامل شکر اسید های کربنیک کافئین افزودنی ها و رنگ ها هستند. به طور خاص هر قوطی نوشابه حاوی ۶ تا ۱۰ قاشق چای خوری شکر می باشد.

مطالعات نشان می دهند کودکانی که بیشتر از دو بار در هفته نوشابه مصرف می کنند ۲۱ درصد بیشتر از دیگران در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند

در سال های اخیر بررسی ها نشان داده اند که مصرف بالای شکر با افزایش خطر چاقی دیابت نوع دو و بیماری های قلبی مرتبط است و مصرف نوشابه ها یکی از عوامل مؤثر در افزایش وزن و چاقی در کودکان است. این افزایش وزن به ویژه در کودکان زیر ۱۲ سال مشهود است زیرا این گروه سنی هنوز در حال رشد هستند و نیاز به مواد مغذی بیشتری دارند. بعلاوه نوشابه ها به دلیل محتوای بالای قندشان می توانند منجر به اختلالات متابولیکی از جمله مقاومت به انسولین شوند.

مطالعات اخیر نشان می دهند که مصرف مکرر نوشابه های قندی با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دو در کودکان ارتباط دارد به ویژه در کودکانی که سابقه خانوادگی دیابت دارند این خطر افزایش می یابد.

نوشابه ها به دلیل pH پایین و وجود اسید های قوی مانند اسید فسفریک می توانند به دندان ها آسیب برسانند. مصرف مداوم این نوشیدنی ها می تواند منجر به پوسیدگی دندان و مشکلات لثه ای شود.

مطالعات نشان می دهند کودکانی که بیشتر از دو بار در هفته نوشابه مصرف می کنند ۲۱ درصد بیشتر از دیگران در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند. همچنین تحقیقات نشان داده اند که مصرف زیاد کافئین که معمولاً در برخی نوشابه ها وجود دارد می تواند به مشکلات خواب و اختلالات توجه در کودکان منجر شود. این اختلالات به نوبه خود می توانند بر عملکرد تحصیلی و اجتماعی کودک تأثیر منفی بگذارند.

علاوه بر مواردی که عنوان شد آیا مصرف نوشابه در کودکان تاثیری در رشد قدی آن ها هم دارد؟
نوشابه های گازدار نه تن ها تأثیرات منفی بر سلامت عمومی کودکان دارند خصوصا در کودکان در سنین رشد می توانند بر فرآیند های رشد به ویژه رشد قدی آن ها نیز اثر بگذارند. رشد قدی یکی از جنبه های مهم رشد کودکان است که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله تغذیه قرار دارد.

منوسدیم گلوتامات به عنوان طعم دهنده و افزودنی غذایی در بسیاری از محصولات غذایی و نوشیدنی ها استفاده می شود. برخی تحقیقات نشان می دهند مصرف افزودنی های غذایی می تواند با مشکلاتی مانند سردرد تهوع و واکنش های آلرژیک در برخی افراد مرتبط باشد. برخی از رنگ های غذایی مصنوعی می توانند باعث افزایش رفتار های بیش فعالی مشکلات توجه و اختلالات رفتاری در کودکان شوندمصرف نوشابه های قندی و کافئین دار می تواند به چندین طریق بر رشد قدی کودکان تأثیر بگذارد: اولا نوشابه ها معمولاً فاقد مواد مغذی ضروری مانند کلسیم ویتامین D و پروتئین هستند که در سنین رشد نیاز به این مواد مغذی برای تشکیل استخوان ها و رشد مناسب بسیار مهم است. وقتی کودکان نوشابه مصرف می کنند ممکن است تمایل کمتری به مصرف شیر و سایر منابع کلسیم داشته باشند که این امر می تواند بر تراکم استخوان و رشد قدی تأثیر منفی بگذارد؛ بنابراین مصرف نوشابه ها با کاهش مصرف مواد مغذی می تواند همراه باشد.

دوما مصرف زیاد کافئین و فسفر موجود در برخی از نوشابه ها می تواند باعث کاهش جذب کلسیم در بدن شود. سوما همانطور که اشاره شد چاقی در کودکان یکی از چالش های جدی سلامتی است که می تواند بر رشد قدی آن ها تأثیر بگذارد. کودکانی که اضافه وزن دارند ممکن است در دوره بلوغ زودتر رشد کنند اما در نهایت ممکن است قد کمتری نسبت به همسالان خود داشته باشند. این موضوع به ویژه در مورد دختران صادق است زیرا چاقی می تواند منجر به بلوغ زودرس و توقف رشد شود.

از طرفی مصرف نوشابه ها در دوران کودکی و نوجوانی می تواند تأثیر منفی بر سلامت استخوان ها بگذارد. برخی از مطالعات نشان می دهند که مصرف زیاد نوشابه های قندی می تواند با افزایش خطر شکستگی های استخوانی در کودکان مرتبط باشد. این امر به دلیل کاهش تراکم استخوان و کیفیت استخوان ها ناشی از کمبود مواد مغذی ضروری است.

مصرف نوشابه های گازدار در کودکان می تواند منجر به بروز مشکلات گوارشی متعددی نیز شود. به دلیل اینکه نوشابه ها حاوی اسید هایی مانند اسید فسفریک و اسید کربنیک هستند می توانند اسیدیته معده را افزایش دهند. این افزایش می تواند منجر به بروز مشکلاتی مانند سوزش سردل و رفلاکس اسید شود.

از طرفی نوشابه های گازدار به دلیل وجود گاز کربنیک می توانند باعث نفخ و ورم معده شوند یا ممکن است عملکرد معده در هضم غذا را مختل کنند. تحقیقات نشان می دهند که مصرف مداوم نوشابه های گازدار می تواند خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهد. مطالعات پیشین به تأثیر خاصیت اسیدی نوشابه ها بر سلول های پوشش معده اشاره کرده اند.

بعلاوه نوشابه ها می توانند بر تعادل میکروبیوم روده تأثیر بگذارند و به بروز مشکلاتی مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) منجر شوند. طبق مطالعات انجام گرفته تغییرات در میکروبیوم روده (تعادل میکروب های مفید و مضر در روده) با مصرف نوشابه های حاوی قند و افزودنی ها مرتبط است. اثر افزودنی ها رنگ ها و نگهدارنده ها در نوشابه ها به ویژه منوسدیم گلوتامات (MSG) و دیگر مواد افزودنی بر روی کودکان موضوعی است که در سال های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است.

منوسدیم گلوتامات به عنوان طعم دهنده و افزودنی غذایی در بسیاری از محصولات غذایی و نوشیدنی ها استفاده می شود. برخی تحقیقات نشان می دهند مصرف افزودنی های غذایی می تواند با مشکلاتی مانند سردرد تهوع و واکنش های آلرژیک در برخی افراد مرتبط باشد. برخی از رنگ های غذایی مصنوعی می توانند باعث افزایش رفتار های بیش فعالی مشکلات توجه و اختلالات رفتاری در کودکان شوند.

با توجه به شواهد موجود والدین باید در انتخاب نوشیدنی ها و مواد غذایی برای کودکان خود دقت بیشتری داشته باشند و از مصرف محصولات حاوی افزودنی های مصنوعی به ویژه منوسدیم گلوتامات و رنگ های غذایی پرهیز کنند. این موضوع به ویژه در دوران رشد کودکان اهمیت دارد.

بر اساس گایدلاین های تغذیه ای که توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) و آکادمی تغذیه و رژیم درمانی امریکا ارائه شده است مصرف نوشابه به کودکان به هیچ وجه توصیه نمی شود و توصیه بر به حداقل رساندن نوشیدنی های قندی و جایگزینی آن ها با آب شیر و سایر نوشیدنی های سالم است.

بطور کلی می توان گفت مصرف نوشابه در کودکان می تواند پیامد های جدی بر سلامت آن ها داشته باشد از جمله افزایش خطر چاقی دیابت مشکلات دندانی و اختلالات رفتاری رشد قدی مشکلات استخوان مشکلات گوارشی. با توجه به یافته های علمی و گایدلاین های جهانی ضرورت دارد که والدین و مربیان با آگاهی کامل در جهت کاهش مصرف این نوشیدنی ها تلاش کنند و سبک زندگی سالم تری را برای کودکان خود فراهم کنند.