ممنوعیت جدید در سراسر کشور در خصوص کم کردن مصرف پلاستیک
ممنوعیت جدید در سراسر کشور در خصوص کم کردن مصرف پلاستیک، با هدف مقابله با حجم عظیم پسماندهای پلاستیکی و کاهش آسیبهای زیستمحیطی، گامی مهم در جهت پایداری محیط زیست ایران محسوب میشود.
معضل آلودگی پلاستیک، امروز به یکی از بزرگترین بحرانهای زیستمحیطی جهانی تبدیل شده و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. سالانه صدها هزار تن پسماند پلاستیکی، به ویژه انواع یکبارمصرف، در کشور تولید میشود که تهدیدی جدی برای خاک، آب و حیات وحش به شمار میرود. در واکنش به این چالش، سیاستگذاران کشور رویکردی جدیتر در قبال مدیریت مصرف پلاستیک در پیش گرفتهاند. این مقاله تلاش دارد تا به صورت جامع و بیطرفانه، ابعاد مختلف ممنوعیت یا محدودیتهای جدید در حوزه مصرف پلاستیک را بررسی کند. از پشتوانههای قانونی و اهداف طرح گرفته تا چالشهای پیش روی اصناف و راهکارهای عملی برای مشارکت مردم، هر آنچه باید درباره این تغییر مهم محیطزیستی بدانید، در این گزارش خبری-تحلیلی ارائه خواهد شد.
ممنوعیت جدید مصرف پلاستیک در ایران: ماهیت و پشتوانه قانونی
ممنوعیت جدید مصرف پلاستیک در ایران، پاسخی قاطع به رشد فزاینده پسماندهای پلاستیکی است. این طرح که با هدف کاهش آسیبهای زیستمحیطی و مدیریت صحیح منابع تدوین شده، عمدتاً بر محدودیت توزیع و مصرف کیسههای پلاستیکی یکبارمصرف تمرکز دارد. این اقدام بخشی از یک استراتژی جامعتر برای ترویج فرهنگ پایداری و حفاظت از طبیعت در کشور به شمار میرود.
تعریف دقیق ممنوعیت: چه نوع پلاستیکهایی مورد نظر هستند؟
این طرح در وهله اول، توزیع رایگان کیسههای پلاستیکی یکبارمصرف در فروشگاهها و مراکز توزیع را هدف قرار داده است. منظور از کیسههای پلاستیکی، همان نایلونها و نایلکسهایی است که معمولاً برای حمل کالاها در سوپرمارکتها، مغازهها و میوهفروشیها استفاده میشوند. این تمرکز اولیه به دلیل حجم بالای تولید و مصرف این نوع پلاستیک و زمان بسیار طولانی تجزیه آنها در طبیعت است. البته این طرح میتواند در آینده به سایر اقلام پلاستیکی یکبارمصرف مانند ظروف غذا و قاشق و چنگال پلاستیکی نیز گسترش یابد، اما فاز اول بر کیسههای خرید متمرکز است. لازم به ذکر است که برخی پلاستیکهای بادوامتر مانند پلیمر ABS که در تولید قطعات خودرو، لوازم خانگی و اسباببازیها کاربرد دارند، هدف مستقیم این ممنوعیت یکبارمصرف نیستند، اما مدیریت چرخه عمر آنها در کل فرآیند کاهش پسماند پلاستیکی حائز اهمیت است.
خاستگاه و مصوبات قانونی: نهادهای دخیل در تصمیمگیری
پشتوانه قانونی این ممنوعیت را باید در آییننامهها و مصوبات سازمان حفاظت محیط زیست جستجو کرد. آییننامه مربوط به ممنوعیت توزیع رایگان کیسههای پلاستیکی، از آبان ماه سال ۱۴۰۱ به تصویب رسیده و نهادهای دولتی، مجلس و سازمان محیط زیست در تدوین و اجرای آن نقش دارند. این آییننامه، با تکیه بر ضرورت مدیریت پسماند و کاهش آلودگی، چارچوب لازم برای اعمال محدودیتها و اقدامات فرهنگی را فراهم میآورد. این رویکرد نشاندهنده اراده جمعی برای مقابله با چالشهای زیستمحیطی در سطح کلان کشور است.
اهداف اصلی طرح: کاهش پسماند و حفاظت از محیطزیست
اهداف این طرح را میتوان در دو بعد کوتاهمدت و بلندمدت بررسی کرد. در کوتاهمدت، هدف اصلی کاهش چشمگیر حجم پسماندهای پلاستیکی است که سالانه به محیط زیست تحمیل میشود. طبق آمار سازمان حفاظت محیط زیست، حدود ۵۰۰ هزار تن از پسماندهای کشور به کیسههای پلاستیکی یکبارمصرف اختصاص دارد که تنها برای چند دقیقه استفاده میشوند اما دهها تا صدها سال در طبیعت باقی میمانند. در بلندمدت، این طرح به دنبال تغییر فرهنگ مصرف، ترویج جایگزینهای پایدار و در نهایت، حفاظت از خاک، آب و سلامت عمومی است. از طریق کاهش آلودگی پلاستیک، نسلهای آینده نیز از محیط زیستی سالمتر بهرهمند خواهند شد.
ابعاد زیستمحیطی: چرا کاهش مصرف پلاستیک حیاتی است؟
کاهش مصرف پلاستیک، فراتر از یک تغییر ساده در عادات خرید، یک ضرورت حیاتی برای بقای محیط زیست و سلامت انسان است. پلاستیکها، با ماندگاری طولانی و قابلیت تجزیه ناپذیر، تهدیدی جدی برای اکوسیستمهای طبیعی و جوامع بشری محسوب میشوند.
حجم و پیامدهای پسماند پلاستیکی در ایران: تهدید برای خاک، آب و حیات وحش
ایران، همانند بسیاری از کشورهای جهان، با معضل فزاینده پسماندهای پلاستیکی دست و پنجه نرم میکند. آمارهای نگرانکنندهای از تولید سالانه پسماندهای یکبارمصرف منتشر شده که نشاندهنده حجم عظیم این زبالههاست. این پلاستیکها پس از رها شدن در طبیعت، سالها و حتی قرنها به حال خود رها میشوند و اثرات مخربی بر جای میگذارند. در خاک، آنها با آزاد کردن مواد شیمیایی مضر، کیفیت زمینهای کشاورزی را کاهش داده و به اکوسیستمهای زیرزمینی آسیب میرسانند. در آب، رودخانهها، دریاچهها و دریاها را آلوده کرده، حیات آبزیان را به خطر میاندازند و با تشکیل جزایر پلاستیکی، زیبایی و سلامت سواحل را از بین میبرند. پرندگان، ماهیها و سایر حیوانات با بلعیدن تکههای پلاستیک، دچار مشکلات گوارشی، مسمومیت و حتی مرگ میشوند. این چرخه تخریب، سلامت کل اکوسیستم را تهدید میکند.
اثرات بر سلامت انسان: خطرات میکروپلاستیکها
تنها محیط زیست نیست که از آلودگی پلاستیک رنج میبرد؛ سلامت انسان نیز به طور مستقیم تحت تأثیر قرار میگیرد. پلاستیکها در طول زمان به ذرات بسیار ریزی به نام میکروپلاستیک تبدیل میشوند که وارد زنجیره غذایی ما میگردند. تحقیقات نشان دادهاند که میکروپلاستیکها در آب آشامیدنی، غذاهای دریایی و حتی هوایی که تنفس میکنیم، وجود دارند. این ذرات میتوانند حامل مواد شیمیایی مضر باشند که در فرآیند تولید پلاستیک به آنها اضافه شدهاند. ورود این مواد شیمیایی به بدن انسان، میتواند به اختلالات هورمونی، مشکلات گوارشی و حتی بیماریهای جدیتر منجر شود. بنابراین، کاهش مصرف پلاستیک نه تنها یک دغدغه زیستمحیطی، بلکه یک مسئله حیاتی برای حفظ سلامت عمومی جامعه است.
فرصتهای پایداری: مزایای زیستمحیطی بلندمدت
اگرچه ممنوعیت مصرف پلاستیک در ابتدا ممکن است با چالشهایی همراه باشد، اما مزایای زیستمحیطی بلندمدت آن بیشمار است. کاهش مصرف پلاستیک به معنای تولید کمتر زباله، کاهش نیاز به دفن پسماندها و در نتیجه، کاهش آلودگی خاک و آب است. این اقدام همچنین به حفظ تنوع زیستی کمک کرده و محیطی سالمتر برای حیات وحش فراهم میآورد. با ترویج جایگزینهای پایدار و چندبارمصرف، جامعه به سمت یک اقتصاد چرخشی حرکت میکند که در آن منابع به طور مؤثرتری استفاده شده و پسماند به حداقل میرسد. این رویکرد، بستر را برای یک آینده پایدارتر و محیط زیستی سرزندهتر برای نسلهای آینده فراهم خواهد آورد.
چالشها و نگرانیها از منظر اصناف و کسبوکارها
هرچند ممنوعیت مصرف پلاستیک گامی مثبت در جهت حفظ محیط زیست است، اما اجرای آن برای اصناف و کسبوکارها با چالشها و نگرانیهای قابل توجهی همراه است. این بخش به بررسی دغدغههای اصلی این گروه از ذینفعان میپردازد.
بار مالی و اقتصادی: افزایش هزینهها و کاهش سودآوری
یکی از مهمترین نگرانیهای اصناف، بار مالی و اقتصادی ناشی از این ممنوعیت است. با حذف کیسههای پلاستیکی رایگان، فروشگاهها مجبور به تأمین جایگزینهایی مانند کیسههای پارچهای، کاغذی یا پلاستیکهای تجدیدپذیر میشوند که به مراتب گرانتر هستند. رئیس اتحادیه کباب و غذای سنتی تهران به این مسئله اشاره کرده و تأکید کرده که افزایش هزینهها برای تأمین جایگزینها، به طور مستقیم بر قیمت نهایی کالاها و خدمات تأثیر میگذارد و میتواند سودآوری اصناف را کاهش دهد. این وضعیت به خصوص برای واحدهای صنفی کوچک که حاشیه سود پایینی دارند، دشواریهای بیشتری ایجاد میکند. از طرفی، برخی اصناف از تهیه نایلونهای باکیفیت و استاندارد با قیمتهای گزاف، مانند “نایلون کیلو ۱۲۰ هزار تومان” گلایه دارند که این موضوع فشار اقتصادی را دوچندان میکند.
دشواریهای اجرایی و نیاز به حمایت جامع
اصناف معتقدند که موفقیت این طرح نیازمند هماهنگی و حمایت جامع از سوی تمامی دستگاههای حاکمیتی است. تنها ممنوعیت و اعمال فشار بدون ایجاد زیرساختهای لازم، میتواند به جای بهبود وضعیت، به اخلال در کار اصناف و افزایش نگرانیها منجر شود. به گفته رئیس اتحادیه کباب و غذای سنتی تهران، در غیاب حمایت جامع، بازرسیها، تعزیرات و فشارهای بیرونی میتوانند روند کار را مختل کنند و ضرر آن متوجه اصناف خواهد شد. این نگرانی به خصوص در مورد عدم شفافیت در مورد استانداردهای جایگزینها و نحوه تأمین آنها نیز وجود دارد.
مقاومت مشتریان و لزوم فرهنگسازی
یکی دیگر از چالشهای بزرگ، مقاومت مشتریان و دشواری تغییر عادات ریشهدار در جامعه است. سالها استفاده از کیسههای پلاستیکی رایگان، این عادت را در مردم نهادینه کرده است که هنگام خرید، چندین کیسه پلاستیکی دریافت کنند. یکی از شهروندان در این خصوص گفته است: “سوپری بدبخت چکار کنه نایلون کیلو ۱۲۰ هزار تومان میخره مشتری میاد میگه پنجاه گرم تخمه بده یه نایلون اضافه هم بده واسه پوستش یکی هم بده اگه پاره شد! بگی ندارم یا نمیدم میگه دلت نمیاد یا وظیفهته بدی باید دست به یقه شی.” این مثال به خوبی نشان میدهد که اصناف چگونه با انتظارات مشتریان و لزوم فرهنگسازی گسترده مواجه هستند. تغییر این نگرش نیازمند زمان، آموزش و مشارکت فعال رسانهها و نهادهای فرهنگی است.
نگرانی از بازرسیها و تعزیرات: فشار بر اصناف
دغدغه اصناف از فشار و جریمه در صورت عدم رعایت قوانین جدید، بدون وجود زیرساختها و حمایتهای لازم، واقعی است. آنها نگرانند که بدون برنامهریزی دقیق برای تأمین جایگزینها و فرهنگسازی عمومی، صرفاً مورد بازرسی و تعزیر قرار گیرند. این موضوع میتواند به نارضایتی بیشتر در میان کسبوکارها و حتی تعطیلی برخی از آنها منجر شود. اتحادیهها خواستار یک رویکرد حمایتی و تشویقی در کنار رویکرد نظارتی هستند تا اصناف بتوانند به تدریج با قوانین جدید انطباق پیدا کنند.
حمیدرضا رستگار، رئیس اتاق اصناف تهران، با اشاره به مصرف بیرویه کیسههای پلاستیکی گفت که این پدیده از حالت عادی فراتر رفته و علاوه بر بار مالی سنگین برای واحدهای صنفی، چهره شهرها و طبیعت را تخریب کرده است. او معتقد است که فرهنگ رایگانبودن کیسهها باید تغییر کند.
راهکارها و پیشنهادات برای موفقیت طرح (با نگاهی به تجربیات جهانی)
موفقیت طرح ممنوعیت مصرف پلاستیک در گرو اجرای راهکارهای جامع و همکاری تمامی ذینفعان است. بررسی تجربیات جهانی میتواند راهگشای مسیر ایران در این زمینه باشد.
نقش فرهنگسازی و آموزش عمومی: تبیین مزایا و معرفی جایگزینها
هیچ طرح محیطزیستی بدون مشارکت و درک عمومی به سرانجام نخواهد رسید. آموزش و فرهنگسازی باید از سنین پایه آغاز شود و در سطح جامعه گسترش یابد. برنامههای آموزشی مؤثر، باید مزایای کاهش مصرف پلاستیک را تبیین کرده و جایگزینهای عملی و قابل دسترس را معرفی کنند. رسانهها، مدارس، سازمانهای مردمنهاد و حتی خود اصناف میتوانند در این فرآیند نقش کلیدی ایفا کنند. تغییر نگرش از “کیسه پلاستیکی رایگان” به “محیط زیست ارزشمند” نیازمند یک کمپین گسترده و مداوم است.
استانداردسازی و سیاستگذاری قیمت: درس از تجربه ژاپن
تجربه کشورهای پیشرو میتواند الهامبخش باشد. معروفخانی، رئیس اتحادیه محصولات گوشتی تهران، با اشاره به تجربه ژاپن، پیشنهاد کرده است که در ایران نیز نایلونها یکشکل، دارای نرخ مصوب و استاندارد واحد باشند. در ژاپن، تنوع نایلونها بسیار کم است و تفکیک زباله به دقت انجام میشود. با اتخاذ چنین سیاستی، رقابت ناسالم میان تولیدکنندگان کاهش یافته و مصرف به صورت طبیعی کنترل میشود. سیاستگذاری قیمت نیز میتواند با وضع مالیات بر کیسههای پلاستیکی و اختصاص درآمدهای آن به توسعه جایگزینهای پایدار، به مدیریت مصرف کمک کند.
مشارکت ذینفعان و مسئولیتپذیری تولیدکنندگان: نقش پتروشیمیها
موفقیت این طرح بدون مشارکت فعال تمامی ذینفعان، از جمله تولیدکنندگان پلاستیک، امکانپذیر نیست. رفیعی، نماینده مجلس، پیشنهاد کرده است که پتروشیمیها که تولیدکننده مواد اولیه پلاستیک هستند، بخشی از هزینههای اجرای طرح را بپردازند. این مسئولیتپذیری اجتماعی میتواند شامل سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه برای تولید جایگزینهای زیستتخریبپذیر یا حمایت مالی از برنامههای فرهنگسازی باشد. همچنین، برگزاری جلسات هماهنگ میان دستگاههای مختلف (دولت، مجلس، سازمان محیط زیست و اصناف) برای تصمیمگیری مشترک و رفع ابهامات اجرایی ضروری است.
معرفی جایگزینهای عملی و قابل دسترس: تنوع و کاربرد
برای جایگزینی پلاستیکهای یکبارمصرف، گزینههای متعددی وجود دارد که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارند:
- کیسههای پارچهای و زنبیلهای خرید: بادوام، چندبارمصرف و قابل شستشو. نیاز به فرهنگسازی برای حمل مداوم آنها توسط مشتریان.
- کیسههای کاغذی: زیستتخریبپذیر، اما کمتر مقاوم در برابر رطوبت و پارگی. هزینه تولید بالاتر و نیاز به قطع درختان (در صورت عدم مدیریت پایدار منابع).
- ظروف چندبارمصرف: برای مواد غذایی و نوشیدنیها، راهکاری عالی برای کاهش پسماند.
- پلاستیکهای زیستتخریبپذیر/کمپوستپذیر: گزینهای نوین، اما نیازمند زیرساختهای خاص برای کمپوست شدن صنعتی و اغلب گرانتر.
انتخاب جایگزین مناسب نیازمند بررسی دقیق شرایط اقلیمی، اقتصادی و فرهنگی کشور است و باید با توجه به نیازهای واقعی مردم و اصناف صورت گیرد.
مرور تجربیات موفق بینالمللی: درسهایی برای ایران
کشورهای زیادی در سراسر جهان با موفقیت ممنوعیت یا محدودیتهای پلاستیکی را اجرا کردهاند. به عنوان مثال، ایتالیا یکی از کشورهای اروپایی است که با اعمال مالیات بر کیسههای پلاستیکی و ترویج جایگزینها، به نتایج مثبتی دست یافته است. رویکرد ژاپن در استانداردسازی و تفکیک دقیق زباله نیز مثالزدنی است. بررسی دقیق این مدلها، از جمله نحوه فرهنگسازی، حمایت از اصناف، و تدوین قوانین محکم، میتواند درسهای ارزشمندی برای سیاستگذاران ایرانی به همراه داشته باشد تا با پرهیز از آزمون و خطا، به سمت اجرای بهینه طرح حرکت کنند.
مواضع نهادهای دولتی و قانونگذاران
موفقیت هر طرح ملی، نیازمند همسویی و هماهنگی میان نهادهای دولتی، قانونگذاران و سایر ذینفعان است. ممنوعیت مصرف پلاستیک نیز از این قاعده مستثنی نیست و مواضع متفاوت نهادهای مختلف، نشاندهنده پیچیدگیهای اجرای این طرح است.
سازمان حفاظت محیطزیست: تأکید بر ضرورت کاهش پسماند
مدیرکل سازمان حفاظت محیطزیست، سامنی، بارها بر ضرورت اجرای آییننامه آبان ۱۴۰۱ و ممنوعیت توزیع رایگان کیسههای پلاستیکی تأکید کرده است. از نگاه این سازمان، کاهش ۵۰۰ هزار تن پسماند پلاستیکی سالانه، یک ضرورت غیرقابل انکار برای حفاظت از محیط زیست کشور است. سازمان محیطزیست بر این باور است که پلاستیکهای یکبارمصرف، هرچند برای چند دقیقه استفاده میشوند، اما دهها تا صدها سال در طبیعت باقی میمانند و هزینههای زیستمحیطی سنگینی را به کشور تحمیل میکنند. از این رو، این نهاد به عنوان متولی اصلی حفاظت از محیط زیست، مصرانه پیگیر اجرای این مصوبه است.
اتاق اصناف تهران و اتحادیهها: دغدغههای اقتصادی و اجرایی
از سوی دیگر، اتاق اصناف تهران و اتحادیههای زیرمجموعه، نگرانیهایی را در خصوص اجرای این طرح مطرح کردهاند. حمیدرضا رستگار، رئیس اتاق اصناف تهران، با تأکید بر مصرف بیرویه کیسههای پلاستیکی و تخریب چهره شهر و طبیعت، معتقد است که بار مالی سنگین این ممنوعیت نباید تنها بر دوش اصناف بیفتد. وی و حسین محمدی، رئیس اتحادیه کباب و غذای سنتی تهران، به عدم هماهنگی کافی میان دستگاههای حاکمیتی، نیاز به پشتیبانی گسترده و لزوم فرهنگسازی عمیق در جامعه اشاره کردهاند. آنها نگران بازرسیها و تعزیراتی هستند که در صورت عدم وجود زیرساختهای حمایتی، میتواند به ضرر کسبوکارها تمام شود. پیشنهادهایی مانند استانداردسازی نایلونها و تعیین نرخ مصوب نیز از سوی اصناف مطرح شده است.
نمایندگان مجلس: تصمیمگیری مشترک و مشارکت پتروشیمیها
نمایندگان مجلس نیز در بحث ممنوعیت پلاستیک موضعگیری کردهاند. رفیعی، یکی از نمایندگان مجلس، بر اهمیت تصمیمگیری مشترک و پشتوانه کارشناسی برای هر طرح ملی تأکید کرده است. او معتقد است که اجرای طرح بدون بررسیهای دقیق کارشناسی و هماهنگی با تمامی ذینفعان، ممکن است با شکست مواجه شود. وی همچنین پیشنهاد داده است که شرکتهای پتروشیمی، به عنوان تولیدکنندگان اصلی مواد اولیه پلاستیک، بخشی از هزینه اجرای طرح را متقبل شوند. این پیشنهاد میتواند به تأمین منابع مالی لازم برای توسعه جایگزینها و برنامههای فرهنگسازی کمک کند.
اهمیت هماهنگی بینبخشی: کلید موفقیت طرح
مواضع متفاوت این نهادها نشان میدهد که موفقیت یا شکست طرح ممنوعیت پلاستیک، تا حد زیادی به میزان هماهنگی بینبخشی بستگی دارد. همکاری مؤثر میان دولت، مجلس، سازمان محیط زیست و اصناف، میتواند چالشهای موجود را کاهش داده و مسیر را برای اجرای موفق این طرح هموار کند. ایجاد یک کارگروه مشترک برای بررسی چالشها، تدوین راهکارهای حمایتی، و فرهنگسازی هدفمند، گامهای اساسی در این راستا خواهند بود. تنها با یک رویکرد یکپارچه و جامع است که میتوان به اهداف بلندمدت محیطزیستی دست یافت.
چگونه با این ممنوعیت انطباق پیدا کنیم؟ (راهنمای عملی)
انطباق با ممنوعیت مصرف پلاستیک، نیازمند تغییرات در سبک زندگی شهروندان و نحوه فعالیت کسبوکارها است. این بخش، راهکارهای عملی برای مشارکت فعال در این طرح ملی را ارائه میدهد.
برای شهروندان: نکات کلیدی برای کاهش مصرف پلاستیک
شهروندان نقش محوری در موفقیت این ممنوعیت دارند. با رعایت چند نکته ساده، میتوان به کاهش چشمگیر مصرف پلاستیک کمک کرد:
- همیشه کیسه پارچهای همراه داشته باشید: قبل از هر بار خرید، به یاد داشته باشید که کیسههای پارچهای یا زنبیلهای خود را بردارید. این عادت، مهمترین گام در کاهش وابستگی به کیسههای پلاستیکی یکبارمصرف است.
- از ظروف چندبارمصرف استفاده کنید: هنگام خرید مواد غذایی فلهای (مثل حبوبات، خشکبار، سبزیجات) یا حتی نان، از ظروف یا کیسههای پارچهای کوچکتر استفاده کنید.
- بطری آب شخصی همراه ببرید: به جای خرید بطریهای آب پلاستیکی یکبارمصرف، همیشه یک بطری آب قابل پر شدن مجدد با خود داشته باشید.
- مصرف ظروف و قاشق و چنگال پلاستیکی را کاهش دهید: در میهمانیها یا هنگام سفارش غذای بیرونبر، از فروشنده بخواهید ظروف پلاستیکی یکبارمصرف را برایتان ارسال نکند و از ظروف منزل استفاده کنید.
- فرهنگسازی در خانواده و دوستان: با صحبت کردن درباره مزایای کاهش پلاستیک و به اشتراک گذاشتن تجربیات خود، دیگران را نیز به این تغییر عادت تشویق کنید.
- تفکیک زباله را جدی بگیرید: حتی با کاهش مصرف، پلاستیکهایی که ناچار به استفاده از آنها هستید را به دقت تفکیک کرده و در محلهای مخصوص بازیافت قرار دهید.
برای کسبوکارها: گامهای عملی برای انطباق و رعایت مقررات
اصناف و کسبوکارها بیشترین تأثیر را از این ممنوعیت میپذیرند و باید گامهای مشخصی برای انطباق بردارند:
- تأمین جایگزینهای مناسب: به سرعت برای تأمین کیسههای پارچهای، کاغذی یا پلاستیکهای زیستتخریبپذیر اقدام کنید. بررسی گزینههای مختلف از نظر هزینه، دوام و پذیرش مشتریان ضروری است.
- اطلاعرسانی به مشتریان: تابلوها و اطلاعیههایی را در محل کسب خود نصب کنید تا مشتریان از ممنوعیت توزیع رایگان کیسههای پلاستیکی مطلع شوند و تشویق به حمل کیسه شخصی خود شوند.
- آموزش کارکنان: کارکنان را در مورد قوانین جدید، جایگزینها و نحوه برخورد با مشتریانی که درخواست کیسه پلاستیکی دارند، آموزش دهید.
- ارائه جایگزین با هزینه مناسب: در صورت امکان، جایگزینهای پایدار را با هزینهای مناسب به مشتریان ارائه دهید تا دسترسی به آنها آسانتر شود. برخی اصناف حتی میتوانند با ارائه تخفیفهای کوچک برای مشتریانی که کیسه شخصی میآورند، انگیزه ایجاد کنند.
- همکاری با اتحادیهها: با اتحادیههای مربوطه همکاری کنید تا از آخرین دستورالعملها و حمایتهای احتمالی مطلع شوید. صدای اصناف میتواند در تدوین سیاستهای حمایتی مؤثر باشد.
- بررسی بازیافت و مدیریت پسماند: حتی در صورت استفاده از پلاستیکهای جایگزین، به فکر مدیریت صحیح پسماندهای تولیدی خود باشید و در صورت لزوم با شرکتهای بازیافت همکاری کنید.
انطباق با این ممنوعیت، نه تنها یک تکلیف قانونی، بلکه یک فرصت برای ارتقای مسئولیت اجتماعی و جذب مشتریان آگاه به مسائل زیستمحیطی است.
سوالات متداول
آیا این ممنوعیت شامل تمام انواع پلاستیکها میشود یا فقط کیسههای خرید یکبارمصرف؟
در فاز اولیه، این ممنوعیت بر توزیع رایگان کیسههای پلاستیکی یکبارمصرف (نایلونهای خرید) تمرکز دارد.
در صورت عدم رعایت ممنوعیت توزیع رایگان کیسههای پلاستیکی، چه جریمههایی برای اصناف در نظر گرفته شده است؟
جریمهها بر اساس آییننامههای سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان تعزیرات حکومتی تعیین میشود که میتواند شامل جریمه نقدی و سایر اقدامات قانونی باشد.
کدام سازمانها و نهادها مسئول نظارت بر اجرای این ممنوعیت در سراسر کشور هستند؟
سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان تعزیرات حکومتی و اتاق اصناف، نهادهای اصلی مسئول نظارت بر اجرای این ممنوعیت هستند.
آیا دولت برنامهای برای ارائه حمایتهای مالی یا تسهیلات به کسبوکارها برای تهیه جایگزینهای پلاستیکی دارد؟
اصناف درخواست حمایتهای مالی و تسهیلاتی را مطرح کردهاند و این موضوع در دست بررسی و بحث میان نهادهای ذیربط است.
مردم عادی چگونه میتوانند در گزارش تخلفات مربوط به توزیع رایگان پلاستیک یا درخواستهای غیرمعمول پلاستیک از سوی مشتریان مشارکت کنند؟
مردم میتوانند از طریق سامانههای ارتباطی سازمان حفاظت محیط زیست یا اتحادیههای صنفی، تخلفات را گزارش دهند و در فرهنگسازی مشارکت کنند.
ممنوعیت جدید مصرف پلاستیک در ایران، یک نقطه عطف در مسیر توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست کشور است. این طرح که با هدف کاهش حجم عظیم پسماندهای پلاستیکی و مقابله با پیامدهای مخرب آن بر خاک، آب و سلامت انسانها آغاز شده، نیازمند مشارکت همهجانبه دولت، مجلس، اصناف و عموم مردم است. چالشهای اقتصادی برای کسبوکارها و نیاز به فرهنگسازی گسترده در جامعه، از جمله مسائلی است که باید با رویکردی جامع و حمایتگرانه مورد توجه قرار گیرد. با الهام از تجربیات موفق بینالمللی و با تکیه بر تصمیمگیریهای مشترک و کارشناسی، میتوان از این مرحله حساس با موفقیت عبور کرد و آیندهای سبزتر برای ایران ساخت. تغییر نگرش از “کالای رایگان” به “ارزش محیط زیست”، کلید اصلی این تحول خواهد بود و با اقدام مسئولانه هر فرد و نهاد، میتوان به هدف نهایی یعنی کاهش آلودگی پلاستیک و حفاظت از گنجینههای طبیعی کشور دست یافت.